Vùng núi Đông Bắc là một trong bảy vùng địa lý tự nhiên của Việt Nam, nằm ở khu vực phía Bắc sông Hồng và trải dài tới biên giới Việt – Trung. Với đặc trưng địa hình đa dạng, nhiều dãy núi trùng điệp xen kẽ thung lũng và cao nguyên, nơi đây không chỉ mang giá trị về cảnh quan mà còn có ý nghĩa to lớn về khí hậu, khoáng sản và phát triển kinh tế – xã hội.
Vậy địa hình nổi bật của vùng núi Đông Bắc là gì, và tại sao nó lại đóng vai trò quan trọng đến vậy?
Hãy cùng tìm hiểu thật chi tiết nhé!
Khái quát chung về vùng núi Đông Bắc Việt Nam
Vùng núi Đông Bắc nằm ở phía đông của dãy núi Hoàng Liên Sơn, tiếp giáp với đồng bằng sông Hồng ở phía nam, và biển Đông ở phía đông nam.
Đây là vùng có diện tích khoảng 65.000 km², trải dài qua 11 tỉnh, bao gồm:
-
Hà Giang
-
Cao Bằng
-
Bắc Kạn
-
Lạng Sơn
-
Tuyên Quang
-
Thái Nguyên
-
Bắc Giang
-
Quảng Ninh
-
Phú Thọ
-
Yên Bái (một phần)
-
Vĩnh Phúc (một phần).
Đông Bắc được ví như “vùng cửa ngõ phía Bắc của Tổ quốc”, nơi hội tụ nhiều dạng địa hình đặc trưng tạo nên sự phong phú và độc đáo về tự nhiên.
Đặc điểm địa hình nổi bật của vùng núi Đông Bắc
1. Địa hình chủ yếu là núi thấp
Điểm đặc trưng nhất của vùng Đông Bắc là địa hình núi thấp chiếm ưu thế, với độ cao trung bình 500–1.000 m so với mực nước biển.
-
Các dãy núi có hướng chính vòng cung, ôm lấy vùng đồng bằng Bắc Bộ.
-
Một số dãy núi tiêu biểu: cánh cung Sông Gâm, Ngân Sơn, Bắc Sơn, Đông Triều, tạo nên hình cánh cung lớn mở rộng ra phía biển.
Nhờ dạng địa hình này, Đông Bắc có địa mạo mềm mại hơn Tây Bắc, không quá hiểm trở, thuận lợi cho sinh hoạt và khai thác tự nhiên của con người.
2. Bốn cánh cung đặc trưng
Hệ thống bốn cánh cung lớn là nét độc đáo tạo nên “dấu ấn địa hình Đông Bắc”:
-
Cánh cung Sông Gâm (phía trong cùng, hướng Bắc – Nam)
-
Cánh cung Ngân Sơn (chạy gần song song với Sông Gâm)
-
Cánh cung Bắc Sơn (hướng Tây Bắc – Đông Nam, nổi bật ở Lạng Sơn)
-
Cánh cung Đông Triều (chạy đến tận vùng Quảng Ninh, tiếp giáp biển Đông).
Các cánh cung này tạo nên dạng địa hình vòng cung khép kín, trung tâm là thung lũng sông Lô và sông Thương, đồng thời hướng mở rộng ra biển – một nét đặc trưng không nơi nào có được.
3. Địa hình karst (đá vôi) phát triển mạnh
Một điểm rất nổi bật khác là địa hình núi đá vôi (karst) phát triển rộng ở các tỉnh như Cao Bằng, Bắc Kạn, Lạng Sơn.
-
Có nhiều hang động, hố sụt, thung lũng karst và cao nguyên đá.
-
Nổi tiếng với Công viên địa chất toàn cầu UNESCO Non Nước Cao Bằng – minh chứng cho quá trình tiến hóa địa chất hàng trăm triệu năm.
Loại địa hình này không chỉ tạo nên cảnh quan ngoạn mục mà còn là nguồn du lịch sinh thái – địa chất quý giá của vùng.
4. Sự phân hóa rõ rệt theo hướng Bắc – Nam và Tây – Đông
Địa hình Đông Bắc thể hiện sự phân hóa theo cả độ cao lẫn hướng địa lý:
-
Phía Bắc (Cao Bằng, Hà Giang): núi cao xen thung lũng sâu, nhiều sông suối chia cắt.
-
Phía Nam (Bắc Giang, Quảng Ninh): núi thấp, đồi trung du xen đồng bằng và ven biển.
-
Phía Đông (Quảng Ninh): có cả địa hình ven biển, đảo và bán đảo, điển hình là Vịnh Hạ Long, kỳ quan thiên nhiên thế giới.
5. Xen kẽ cao nguyên và thung lũng
Giữa các dãy núi là cao nguyên đá vôi và thung lũng rộng như:
-
Cao nguyên Đồng Văn (Hà Giang)
-
Thung lũng Bắc Sơn (Lạng Sơn)
-
Cao nguyên Tuyên Quang – Na Hang – Chiêm Hóa.
Những khu vực này vừa tạo nên vẻ đẹp đặc sắc, vừa thuận lợi cho trồng trọt, chăn nuôi và phát triển du lịch sinh thái.
Giá trị và ý nghĩa của địa hình vùng núi Đông Bắc
-
Giá trị tự nhiên: Hình thành nhiều hệ sinh thái phong phú, có rừng nhiệt đới, rừng á nhiệt đới và vùng đá vôi độc đáo.
-
Giá trị kinh tế: Giàu tài nguyên khoáng sản (than Quảng Ninh, sắt, chì, kẽm…), đất feralit thuận lợi cho nông – lâm nghiệp.
-
Giá trị du lịch: Sở hữu nhiều danh thắng nổi tiếng như Vịnh Hạ Long, hồ Ba Bể, thác Bản Giốc, cao nguyên Đồng Văn…
-
Giá trị chiến lược: Là vùng biên giới phía Bắc, giữ vị trí quan trọng về quốc phòng, an ninh quốc gia.
Tóm tắt kiến thức trọng tâm
| Đặc điểm | Mô tả chi tiết |
|---|---|
| Vị trí | Phía Bắc sông Hồng, giáp Trung Quốc |
| Độ cao trung bình | 500 – 1.000 m |
| Địa hình nổi bật | Núi thấp, dạng vòng cung, nhiều karst đá vôi |
| Các dãy núi chính | Sông Gâm, Ngân Sơn, Bắc Sơn, Đông Triều |
| Dạng địa hình tiêu biểu | Cánh cung và cao nguyên đá vôi |
| Ý nghĩa | Tự nhiên – kinh tế – du lịch – quốc phòng |
Câu hỏi thường gặp (FAQ)
Vùng núi Đông Bắc có hướng núi chính là gì?
→ Hướng núi chính là vòng cung, khác với vùng Tây Bắc có hướng Tây Bắc – Đông Nam.
Vì sao nói Đông Bắc chủ yếu là núi thấp?
→ Vì phần lớn diện tích có độ cao dưới 1.000 m, độ dốc vừa phải, ít chia cắt mạnh.
Địa hình karst mang lại lợi ích gì cho vùng?
→ Giúp hình thành nhiều thắng cảnh du lịch như hồ Ba Bể, thác Bản Giốc và cao nguyên đá Đồng Văn, đồng thời có nguồn nước ngầm dồi dào.
Kết luận
Vùng núi Đông Bắc Việt Nam nổi bật với địa hình núi thấp, hướng vòng cung và phát triển mạnh địa hình karst đá vôi. Đây là khu vực hội tụ cả vẻ đẹp thiên nhiên, tài nguyên phong phú và giá trị kinh tế – chiến lược to lớn.
Sự đa dạng về địa hình đã tạo nên một Đông Bắc vừa hùng vĩ, vừa trữ tình – nơi chứa đựng bản sắc văn hóa, lịch sử và tiềm năng phát triển vô hạn của đất nước.
Xem thêm:
- Tổng hợp các phương châm hội thoại
- Thời gian người tinh khôn ra đời: Khoảng 300.000 năm trước
- Cách tính diện tích tam giác đều: Hướng dẫn chi tiết
